Natuurlijk Zoëy: 'Wat we nodig hebben is meer dynamiek in het waterpeil'

Hoe maak je een moeras? Jan: "Moeras is eigenlijk een gebied waar het waterpeil schommelt. Dat hebben we bijna niet meer in Nederland want overal in Nederland zijn de peilen min of meer stabiel. In de zomer wordt het peil hoger gezet en in de winter lager terwijl het in de winter van nature juist hoger staat. Heel veel diersoorten zijn gespecialiseerd op die wisselingen. Die kijken elk jaar waar ze moeten zijn zodat ze daar veel jongen kunnen grootbrengen.

"Voor natuur is waterhuishouding alles bepalend. Het kan te droog worden of te nat, maar wat we vooral nodig hebben is peildynamiek. Want daar hebben veel soorten juist baat bij", aldus Jan. "Grote stukken land hier zijn van het Zuid-Hollands Landschap maar eromheen ligt agrarisch land waardoor er verschillende belangen zijn. Er moet veel overlegd worden met boeren om het voor iedereen zo optimaal mogelijk te maken. Boeren willen heel vroeg in het seizoen, met grote machines, het land kunnen bewerken en daarvoor moet het land droog genoeg zijn. Bovendien groeit het gras ook niet goed als het te nat is. Boeren willen dus een zo laag mogelijk waterpeil en dat is tegennatuurlijk. Een oplossing is om stukjes af te dammen om binnen de dijkjes een dynamisch waterpeil te kunnen behouden. Stukken met hoger waterpeil en andere stukken met lager waterpeil. Dat is nou polderen."

"Het komische is dat daardoor tegenwoordig de droge gebieden lager worden, waardoor het water steeds ernaartoe terugloopt. En bijzondere moerassen liggen vooral hoog in het land, terwijl die vroeger juist op de laagste punten lagen in het landschap. Om het hoger gelegen gebied nat te kunnen houden moet er steeds meer gepompt worden en dat is dus niet zo duurzaam. Eigenlijk zou je juist van die lager gelegen delen moeras moeten maken. En omdat de zeespiegel steeds meer stijgt zal het steeds moeilijker worden om gebieden droog te houden. Kijk maar naar de wateroverlast in dorpjes als Wilnis en Kockengen", legt Jan uit.

Dit is veenbodem en als dat droog valt en er lucht bij komt, dan verdampt er veen en gaat ie dus langzaam zakken. Omdat het moerasgebied nat wordt gehouden, daalt de bodem daar minder snel. Dus het natte gebied komt alleen nog maar hoger te liggen ten opzichte van het drogere gebied waar wel het veen verdampt en inklinkt door gebruik.

Ondertussen is het moerasgebied bij de Zouweboezem rijk aan een grote broedkolonie purperreigers en moerasvogels, zoals de zwarte stern en de witvleugelstern. "Kijk ze daar zitten op die vlotjes, wat fantastisch!" Jan: "We waren ze bijna kwijt in Nederland als broedvogel maar sinds we die vlotjes hebben neergelegd zijn ze er weer. Vroeger maakten deze vogels hun nesten op rotzooi dat door de dynamiek van het waterpeil werd aangevoerd. Maar omdat het peil nu niet zo dynamisch meer is zijn ze hun broedeilandjes kwijt. Vandaar dat er nu kunstmatige broedvlondertjes liggen."